โรคแคงเกอร์

🍂 “โรคแคงเกอร์” ฝันร้ายของคนทำสวนมะนาว ที่ต้องรีบแก้ก่อนเจ๊ง!

ถ้าพูดถึงศัตรูเบอร์ 1 ของวงการมะนาวและส้มโอ ร้อยทั้งร้อยต้องยกให้ “โรคแคงเกอร์ (Citrus Canker)” ครับ เพราะโรคนี้เปรียบเสมือน “มะเร็งร้าย” ที่ถ้าปล่อยไว้ นอกจากจะทำให้ต้นโทรม ใบแก้วร่วงกราวแล้ว ผลผลิตที่ออกมายังลายพร้อย ขายไม่ได้ราคา (หรือต้องทิ้ง) เรียกว่าขาดทุนย่อยยับกันมานักต่อนัก

ในบทความนี้ KASETIDEA จะพาคุณไปเจาะลึกแบบหมดเปลือก ตั้งแต่วิธีดูอาการ ไปจนถึงสูตรยาที่หมอพืชแนะนำครับ

🔍 แยกให้ออก! อาการแบบไหนคือ “แคงเกอร์” ของแท้?

หลายคนสับสนระหว่าง “ราสนิม” กับ “แคงเกอร์” ทำให้ซื้อยามาฉีดผิดประเภท โรคนี้เกิดจาก เชื้อแบคทีเรีย (Xanthomonas) ครับ ไม่ใช่เชื้อรา ดังนั้นยาเชื้อราทั่วไปจะเอาไม่อยู่ จุดสังเกตง่ายๆ มีดังนี้:

1. ใบ: ให้สังเกตจุดแผลสีน้ำตาล ถ้าเอามือลูบจะรู้สึก “สากและแข็ง” เหมือนเม็ดทรายหรือสะเก็ดแผล และไฮไลท์สำคัญคือ ต้องมีวงแหวนสีเหลือง (Halo) ล้อมรอบจุดนั้นเสมอ

2. กิ่งก้าน: จะเกิดแผลตกสะเก็ดสีน้ำตาล แตกแห้ง และลามไปเรื่อยๆ จนกิ่งนั้นแห้งตาย (Die-back)

3. ผล: ผิวผลจะเป็นจุดนูนแข็งคล้ายภูเขาไฟระเบิด แผลแตกเป็นร่อง ทำให้เชื้อโรคอื่นเข้าซ้ำเติมได้ง่าย

🔄 วงจรนรก: โรคนี้เข้ามาในสวนได้อย่างไร?

แคงเกอร์ ไม่ได้เกิดขึ้นเองลอยๆ ครับ แต่มันมากับปัจจัย 3 อย่างนี้:

1. ฝนและลม: เชื้อแบคทีเรียว่ายน้ำได้ และปลิวไปกับละอองฝนได้ไกลมาก

2. กิ่งพันธุ์ติดโรค: การซื้อกิ่งพันธุ์ราคาถูกที่ไม่มีคุณภาพ คือการนำเชื้อเข้าบ้านตั้งแต่เริ่ม

3. “หนอนชอนใบ”: นี่คือตัวการร้ายที่สุด! หนอนตัวเล็กๆ ที่กัดกินใบจนเป็นทางสีขาว มันคือผู้ “เปิดประตูเมือง” ให้เชื้อแคงเกอร์มุดเข้าไปในใบได้อย่างง่ายดาย

สูตรจำง่ายๆ: “ถ้าคุมหนอนชอนใบได้ แคงเกอร์ก็ระบาดได้ยาก”

🛡️ วิธีรักษาแคงเกอร์ แบบ Step-by-Step (หายจริง ไม่มโน)

หากสวนของคุณติดเชื้อแล้ว อย่าเพิ่งถอดใจครับ ให้จัดการตามขั้นตอนนี้ทันที:

ขั้นตอนที่ 1: ตัดวงจร (Sanitation) ตัดแต่งกิ่ง ใบ และผลที่เป็นโรคออกให้หมด แล้วนำไป เผาทำลาย ห้ามทิ้งกองไว้โคนต้นเด็ดขาด เพราะเชื้อสามารถอยู่ในเศษซากพืชได้นานหลายเดือน

ขั้นตอนที่ 2: หยุดพาหะ (Stop Vectors) จัดการหนอนชอนใบให้สิ้นซาก จะใช้สารเคมีกลุ่ม อะบาเมกติน หรือใช้น้ำหมักสมุนไพรไล่แมลงก็ได้ แต่ต้องทำสม่ำเสมอช่วงแตกใบอ่อน

ขั้นตอนที่ 3: เลือกใช้ยาให้ถูกโรค (The Right Cure) เนื่องจากเป็นเชื้อแบคทีเรีย ยาที่ได้ผลที่สุดคือ:

• กลุ่มคอปเปอร์ (Copper): เช่น คอปเปอร์ไฮดรอกไซด์ ควรฉีดพ่นทุก 7-10 วัน เพื่อเคลือบใบกันเชื้อเข้า

• ยาปฏิชีวนะ (Antibiotics): เช่น คาซูกาไมซิน หรือ สเตรปโตมัยซิน ใช้เฉพาะช่วงที่ระบาดรุนแรงจริงๆ และควรสลับยาเพื่อป้องกันเชื้อดื้อยา

ขั้นตอนที่ 4: เสริมความแข็งแรง (Boost Immunity) บำรุงต้นด้วยปุ๋ยที่มี แคลเซียม-โบรอน และ ซิลิคอน จะช่วยให้ผนังเซลล์พืชแข็งแรง เชื้อเข้าทำลายได้ยากขึ้น

👨‍🌾 สรุปคำแนะนำจาก KASETIDEA

โรคแคงเกอร์ เป็นโรคที่ “ป้องกันง่ายกว่ารักษา” ครับ หัวใจสำคัญคือการเลือกสายพันธุ์ที่ทนทาน (เช่น แป้นพิจิตร หรือ ตาฮิติ) และการหมั่นตรวจแปลงสม่ำเสมอ ถ้าเจอแค่ใบเดียวให้รีบเด็ดทิ้งทันที อย่าเสียดาย เพียงเท่านี้สวนมะนาวของคุณก็จะรอดพ้นจากฝันร้ายนี้ได้แน่นอนครับ!

เกร็ดความรู้ (Did you know?)

• 😲 เชื้อรา vs แบคทีเรีย: เกษตรกรกว่า 50% ซื้อยาผิด! ไปซื้อยาฆ่าเชื้อรา (เช่น แมนโคเซบ, คาร์เบนดาซิม) มาฉีดแคงเกอร์ ซึ่ง “ไม่ได้ผลเลย” เพราะแคงเกอร์เป็นแบคทีเรีย ต้องใช้สารกลุ่มคอปเปอร์หรือยาปฏิชีวนะเท่านั้น

• 🍋 กินได้ไหม?: ผลมะนาวที่เป็นแคงเกอร์ “สามารถกินได้” ครับ เชื้อนี้ไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์ เพียงแต่เปลือกจะไม่สวยและขายไม่ได้ราคาเท่านั้นเอง

-อาการที่ใบ: เริ่มแรกเป็นจุดสีเขียวฉ่ำน้ำ ต่อมาขยายเป็นจุดสีน้ำตาลเข้ม นูนแข็ง ผิวสากเหมือนขี้กลาก ตรงกลางแผลอาจบุ๋มเล็กน้อย จุดเด่นสำคัญคือมีวงแหวนสีเหลือง (Halo) ล้อมรอบแผล หากระบาดรุนแรง ใบจะเหลืองและร่วง
-อาการที่ผล: เกิดจุดแผลสีน้ำตาลเข้ม นูนแข็งและสากมือคล้ายอาการบนใบ แต่ ไม่มีวงแหวนสีเหลือง แผลอาจแตกเป็นร่องลึก (Crater) ทำให้ผลไม่สวย ขายไม่ได้ราคา และอาจเน่าเสียหาย
-อาการที่ลำต้น/กิ่ง: แผลจะนูนแข็งสีน้ำตาลเข้ม แตกเป็นสะเก็ด ลามไปตามกิ่งก้าน ทำให้กิ่งแห้งตายจากยอด (Die-back) แผลที่กิ่งมักไม่มีวงแหวนสีเหลือง